BİYOTEKNOLOJİ VE HUKUK/ IV. OTURUM- Başkan: Dr. Amadeo Santosuosso

Başkan: Dr. Amedeo Santosuosso, Hakim, Milano İstinaf Mahkemesi

Ananda Chakrabarty, ABD Illinois Üniversitesi,
“Yaşam Formlarının Patentlenmesi ve Biyoteknolojide Tartışmalı Olan Hukuki ve Etik Konular”
“Petrol atıklarını yiyen bakteri” başta olmak üzere genetik araştırmalar konusundaki çalışmaları dünyaca ünlü Chakrabarty karikatürlerle renklendirdiği sunumunda özetle şunları söyledi:

“Dün burada hep etikten ve insan haklarından bahsettiniz. Bugün de şimdi biraz da paradan sözedeceğiz. Para kazanmak ABD’de ayıp bir şey değildir, hatta Jefferson’un 1791’de Anayasaya’ya yazdığı ve Anayasa ile teminat altına alınmış bir şeydir. Genetik testlerin çoğu da patentlidir ve bu da kötü birşey olarak algılanmaz. Yenilikçilik ve buluşlar, keşifler, bir ekonomik kaynak olarak endüstrinin ve ülkenin refahının en önemli bileşenleridir. Bu yüzden başka ülkelerde keşiflerini koruyamayanlar ABD’ne gelirler ve orada keşiflere devam ederler, patentlerini de alır parasını da kazanır (Chakrabarty o sırada Türkiye’de “Fatoş ve Basri” olarak tanınan ve aklına meşhur sandviçinin patentini almak gelen karton kahramanı Dagwood Bamstead’i gösteriyor. Nitekim Basri sandviçi ABD’de patentlenmiş bile! Bkz: http://www.acikgazete.com/?newsid=9865&category=3 A.T. )... Yüksek Mahkeme benim petrol yiyen bakteri konusundaki genetik araştırma patentimi bir yaşam biçimi patenti olmasına rağmen kabul etti, (Karar için Bkz. http://www.mindfully.org/GE/Diamond-v-Chakrabarty-16jun80.htm )çünkü oradaki hakimler sadece Anayasa’ya bakarak karar verirler. Ben bir taraftan Adli Komitelerle de çalışıyorum çünkü fikirler iyidir ama korunmamışsa değeri yoktur. Patentler, diğer insanların sizin fikirlerinizi kullanmaktan alıkoyarlar. Rakiplerin sizin patentinizde bir miktar değişiklik yaparak kullanmayı istemeleri bir patent ihlalidir. Bunun için bir bedel ödemeye hazır olmaları ise ayrı bir durum. Burada Karşılıklar Doktrini - ‘Doctrine of equivalents'- sözkonusu olur ve o zaman yasal bir ihlalden söz ederiz.”



Prof.Dr. iur. Dr. med. Dr. h.c. mult.Carlos María Romeo-Casabona,
Deusto Üniversitesi & Basque Country Üniversitesi
“Avrupa Birliğinde Biyoteknolojik Patentler”

Chakrabarty’nin hayli uzayan renkli konuşmasından sonra söz alan -ve tüm unvanlarının burada tekrarlanması da hayli uzun tutacak olan- Sayın Profesör özetle şunları söyledi:
“1973 Avrupa Patent Sözleşmesi keşifler patentlenebileceğini söylemektedir. Biyoteknolojik keşifler etik midir değil midir? meselesi önemlidir. Avrupa Konseyi’nin 98/44/EC Direktifi’ne göre hayvan ve bitki türleri patentlenemiyor. ‘Breeder’s Priviliege’ ile çiftçilere öncelik tanınmıştır bu konuda. Yine de kamu düzeni ve genel ahlak gerekçesiyle istisnalar sözkonusudur. “İnsan”dan ne anlaşıldığı hala tartışılmakta olan bir konudur. Bu konuda birden çok kez tanım (taxonomy) girişimi yapılmıştır. Klonlamaya karşı ek protokol (ECHRB on Human Cloning 1998) bu bağlamda pratik önem taşır. Yenileyici tıp açısından embriyonun yararları ve embriyonik hücrelerin patentlenmesi ciddi etik sorunlar yaratan konular arasındadır.” (14 Temmuz 2005 tarihli Rapor’da çözüm getirilmeye çalışılan biyoteknoloji ve genetik mühendisliği alanında patent hukukunun gelişimi ve etkileri için Bkz. EGE Opinion No: 16 of 17 May, 2002, EC Committee of Experts 2003)